Ποιος φοβάται την αυτοδιαχείριση;

Από τη Βιο.με. να ακουστεί καλά...

Ο αγώνας των εργαζομένων της Βιομηχανικής Μεταλλευτικής στη Θεσσαλονίκη βρίσκεται μια ανάσα πριν από την κλιμάκωσή του. Από τον Ιούλιο μέχρι και σήμερα, το σωματείο της Βιο.με. μαζί με την Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης που συστάθηκε για τη στήριξη του αγώνα, έχουμε πραγματοποιήσει μια σειρά από προπαγανδιστικές κινήσεις (μοιράσματα προκηρύξεων, εξορμήσεις στη βιομηχανική ζώνη, μικροφωνικές, διαδηλώσεις) ώστε να γίνει γνωστό τόσο στην πόλη της Θεσσαλονίκης όσο και ευρύτερα σε όλη τη χώρα ότι οι εργάτες μιας παραγωγικής μονάδας που εγκαταλείφθηκε από τον ιδιοκτήτη της, μετά από 17μηνη επίσχεση εργασίας και νυχθημερόν βάρδιες φύλαξης του εργοστασίου, είναι πλέον αποφασισμένοι να αναλάβουν την λειτουργία του χωρίς αφεντικό, με μόνη δομή την γενική συνέλευση των εργατών. Για το απαιτούμενο κεφάλαιο εκκίνησης της παραγωγής (προμήθεια πρώτων υλών κλπ.) απαιτούν από τον ΟΑΕΔ την καταβολή προκαταβολικά των επιδομάτων ανεργίας και ενίσχυσης νέων επαγγελματιών. Την ερχόμενη εβδομάδα στις πρωτοβουλίες αλληλεγγύης που έχουν συγκροτηθεί σε Αθήνα, Βόλο, Πάτρα και Γιάννενα θα έρθουν να προστεθούν εκδηλώσεις και πορείες σε μια σειρά πόλεων (Σέρρες, Καβάλα, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη) όπου τα λουκέτα και η ανεργία έχουν γίνει καθημερινότητα για την εργατική τάξη και το μήνυμα της εργατικής χειραφέτησης και της αυτοδιαχείρισης των μέσων παραγωγής μέσα στον εφιάλτη της σημερινής εξαθλίωσης θα φτάσει στα αυτιά κάθε εργαζόμενου και ανέργου. Στις 12 Οκτωβρίου το Καραβάνι Αλληλεγγύης και Στήριξης του αγώνα στη Βιο.με. θα ξεκινήσει από την Θεσσαλονίκη με τη συμμετοχή εργατών του εργοστασίου και αλληλέγγυων για να περάσει από τη Λάρισα και τον Βόλο και να καταλήξει την Κυριακή 14 Οκτωβρίου στην Αθήνα όπου μια μεγάλη συναυλία στα Προπύλαια θα προετοιμάσει την κεντρική διαδήλωση της επόμενης μέρας προς το υπουργείο Εργασίας. Αυτή δεν θα είναι η πρώτη φορά που το σωματείο της Βιο.με. θα γνωστοποιήσει στην πολιτική εξουσία την πρότασή του, αυτή έχει ήδη υποβληθεί πριν από έναν μήνα χωρίς να λάβει καμία απάντηση.

Μπροστά σε αυτόν τον αγώνα λοιπόν που είχαμε την τύχη να ξεσπάσει στην πόλη μας και να πλαισιωθεί από πολιτικές και εργατικές συλλογικότητες αλλά και ανένταχτους αγωνιστές που συνειδητοποίησαν την σημασία του, αποκαλύφθηκαν μία σειρά από πολεμικές τόσο ρήξης όσο και ενσωμάτωσης. Η λυσσαλέα κριτική που του ασκήθηκε είναι φυσικά ευθέως ανάλογη της κορυφαίας αξίας του μέσα στην ιστορική συγκυρία που τον γέννησε. Μια χούφτα εργάτες συσπειρωμένοι σε ένα αμεσοδημοκρατικό σωματείο βάσης που έχει ανάγει την γενική του συνέλευση σε μοναδικό μέσο λήψης αποφάσεων, διένυσαν όλο τον δρόμο από τις επισκέψεις σε γραφεία βουλευτών, υπουργών, αρχόντων της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκκλησιαστικών παραγόντων και κάθε είδους κομματικών καλοθελητών, μέχρι την απεύθυνση στο Εργατικό Κέντρο, την αδράνεια και την παθητικότητά τους, μέχρι τελικά τελικά το ανοιχτό κάλεσμα που ακολούθησε μια κραυγή αγωνίας προς άλλο σωματείο βάσης της πόλης. Βλέποντας μπροστά στα μάτια τους να καταρρέουν όλες οι πιθανές τακτικές ανάθεσης και διαμεσολάβησης και έχοντας ήδη εξ' αρχής από μόνοι τους αποδομήσει την λογική της παραίτησης αλλά και της στείρας διεκδίκησης των δεδουλευμένων ως προθάλαμο της ανεργίας και της ανέχειας, τονίζουν προς κάθε κατεύθυνση πως αυτό που θέλουν είναι όχι μόνο να παραμείνουν μέσα στην παραγωγική διαδικασία αλλά να την διευθύνουν μόνοι τους, να την πάρουν στα χέρια τους και να την κατευθύνουν προς όφελος της κοινωνίας αλλάζοντας ποιοτικά χαρακτηριστικά του εμπορεύματος και της ίδιας της παραγωγής του. Η εργατική αυτοδιαχείριση προ των πυλών. Είτε αυτή προκύψει από χρηματοδότηση του ΟΑΕΔ (εκβιαστεί το κράτος) είτε αυτή ξεκινήσει με μοναδικό της όπλο την ταξική και κοινωνική αλληλεγγύη και νομιμοποίηση, τίποτα πια δεν θα είναι το ίδιο για όλους εμάς που αρνούμαστε να ζήσουμε σαν σκλάβοι. Ή μήπως όχι...;

Χωρίς να καταπιαστούμε καθόλου με κριτικές που τάσσονται ανοιχτά με την πλευρά της κυρίαρχης τάξης και νοοτροπίας, θα ρίξουμε το βάρος στις αποκαλούμενες 'αριστερές', 'αντισυστημικές' και 'αντικαπιταλιστικές' προσεγγίσεις κομματιών της αριστεράς και του ευρύτερου 'κινήματος'. Πολύ σωστά πολέμιοι -αλλά και μη- του αγώνα στη Βιομηχανική Μεταλλευτική, παρατηρούν πως αυτοδιαχειριζόμενες παραγωγικές μονάδες δεν οδηγούν αυτόματα προς τον συνολικό μετασχηματισμό των σχέσεων παραγωγής, δεν συνεπάγονται με κάποιο μεταφυσικό γραμμικό τρόπο την επαναστατική αλλαγή, αλλά διατρέχουν τον κίνδυνο να παραμείνουν νησίδες μέσα στο καπιταλιστικό αρχιπέλαγος. Εδώ το παράδειγμα της Αργεντινής αποτελεί το πιο τρανταχτό και πολυχρησιμοποιημένο με 200 περίπου επιχειρήσεις να λειτουργούν κάτω από τον έλεγχο των εργατών τους από το 2001 μέχρι και σήμερα. Αυτό που δεν καταλαβαίνουν -ή καμώνονται ότι δεν καταλαβαίνουν- όσοι χρησιμοποιούν το επιχείρημα αυτό για να μειώσουν και να συκοφαντήσουν αγώνες για την αυτοδιαχείριση είναι ότι δυστυχώς δεν λένε κάτι που δεν ξέραμε ήδη -όχι μόνο εμείς αλλά και οι ίδιοι οι εργάτες! Προφανώς και η παραγωγή σε εργατικά χέρια σε εργοστάσια και επιχειρήσεις που κλείνουν είναι μόνο η αρχή μιας μακράς και επίπονης διαδικασίας. Ξεχνούν όμως κάτι: πως μόνο αυτή μπορεί να πραγματώσει την προοπτική η οποία ξανοίγεται μπροστά της. Αν αυτή η διαδικασία δεν ξεκινήσει από την εργατική βάση καμία πολιτική ηγεσία δεν μπορεί, ακόμη κι αν ισχυρίζεται πως θέλει, να την αντικαταστήσει με κάποιο κεντρικό πλάνο.

Μια οικονομία σε καπιταλιστική κρίση και παρατεταμένη ύφεση δύσκολα θα χωρέσει αυτοδιαχειριζόμενα και κατειλημμένα εργοστάσια όση κοινωνική στήριξη κι αν έχουν αυτά, πάντα θα ανήκουν στο κομμάτι της παραγωγής που πρέπει να καταστραφεί για να επιζήσουν μονοπωλιακά και ολιγοπωλιακά κεφάλαια. Αυτό όμως που μπορεί να κάνει αν πετύχει το πείραμα της εργατικής αυτοδιαχείρισης έστω και σε μία, την πρώτη, ελπίζουμε, περίπτωση, είναι να δώσει επιτέλους ελπίδα και νέα ώθηση στην έκφραση των εργατικών αγώνων και αναγκών, να γεννήσει με άλλα λόγια ένα ουσιαστικά επαναστατικό εργατικό κίνημα. Ο παραγκωνισμός του παρασιτικού αφεντικού και η συλλογική ιδιοκτησία και εργασία με αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες αποτελούν τεράστιες κατακτήσεις για μια τάξη που τα τελευταία χρόνια μετράει μόνο ήττες και δέχεται ανηλεείς επιθέσεις. Είναι απορίας άξιο πώς υπέρμαχοι του συνθήματος 'χωρίς εσένα γρανάζι δε γυρνά, εργάτη μπορείς χωρίς αφεντικά' δεν διστάζουν να κατηγορήσουν με τον πιο χυδαίο τρόπο -αποκαλώντας 'μικροκαπιταλιστές' τους αγωνιζόμενους εργάτες- έναν αγώνα που προσπαθεί ακριβώς να κάνει πράξη το αγαπημένο τους τσιτάτο. Ή μήπως η ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής είναι στόχος που επιτρέπεται να πραγματωθεί μόνο σε ένα σοσιαλιστικό επέκεινα που θα έρθει ενώ οι εργάτες αγωνίζονται να περισώσουν μισθούς, ένσημα κ ό,τι άλλο θα τους έχει απομείνει ως τότε? Και τότε, στον μετεπαναστατικό επίγειο παράδεισο, τα μέσα παραγωγής θα ανήκουν πραγματικά και δημοκρατικά σ' αυτούς που παράγουν όλο τον πλούτο της κοινωνίας ή σε μία άλλου τύπου κεντρική εξουσία που θα αποφασίζει γι' αυτούς αντί γι' αυτούς;

Επιπλέον, δεν είναι δυνατόν να εθελοτυφλούμε μπροστά στο τέρας της ανεργίας σήμερα, δηλαδή στο ότι ο μεγαλύτερος εχθρός για την εργατική τάξη είναι το γεγονός ότι τεράστια ποσοστά της πετιούνται από το κεφάλαιο έξω από την παραγωγική διαδικασία για να αφεθούν εν τέλει στην κοινωνική περιθωριοποίηση και τον κανιβαλισμό του καπιταλισμού σε κρίση (απελπισία, περιθωριοποίηση, εκφασισμός). Ο δρόμος του παζαρέματος από το κράτος του ολοκληρωτικού καπιταλισμού έχει παρέλθει και δεν έχει πλέον να προσφέρει τίποτα παρά απογοήτευση και ηττοπάθεια. Τα εργαλεία και τα μέσα πάλης του καιρού της σοσιαλδημοκρατίας πρέπει επιτέλους να δώσουν την θέση τους σε επιθετικές πρακτικές απόσπασης, οργάνωσης και απαλλοτρίωσης. Αυτά τα κομμάτια των 'από-τα-κάτω' πρέπει να αναλάβουν την επαναλειτουργία των εγκαταλελειμμένων εργοστασίων, να πλαισιώσουν εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης, να συντονιστούν μεταξύ τους με στόχο τον πολλαπλασιασμό τους και να δώσουν περιεχόμενο σε μια ξεχασμένη μάλλον ιδέα, την ιδέα της δυαδικής εξουσίας· ας μη γελιόμαστε, όλοι ξέρουμε πως περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, αυτό που φοβίζει την κυρίαρχη τάξη, το κράτος και τους καπιταλιστές, είναι η οργάνωση και η ενδυνάμωση ενός κινήματος που μη έχοντας πλέον να χάσει τίποτα θα ζητάει τα πάντα. Πόσο μάλλον αν αυτό το κίνημα ξεπεράσει την άμορφη μάζα ενός συνόλου ανθρώπων που εκφράζουν μία τάση και συγκροτήσει έναν δομημένο πόλο εργαζομένων που διαχειρίζονται κομμάτια της παραγωγής και αποτελούν ήδη πρόπλασμα της δίκαιης και ελεύθερης κοινωνίας του μέλλοντός μας.

Η φωνή των εργαζομένων της Βιομηχανικής Μεταλλευτικής είναι φωνή βγαλμένη από τα σπλάχνα της χειμαζόμενης κοινωνίας, δεν είναι πολιτική γκρούπα, δεν είναι κομματικό δελτίο τύπου, δεν είναι πρόταση προς ψήφιση νομοσχεδίου ούτε εγκεφαλικό μανιφέστο στα μυαλά κάποιου μισότρελου ερημίτη. Εγγυήσεις επιτυχίας ή ακόμη ακόμη και κρυστάλλινης συνέπειας και καθαρότητας δεν υπάρχουν ούτε σε αυτόν τον αγώνα ούτε σε κανέναν άλλο. Αν όμως οι εργαζόμενοι και οι άνεργοι δεν κάνουν ΤΩΡΑ το βήμα για να πάρουν όσα δικαιωματικά τους ανήκουν, τότε καμία μάχη χαρακωμάτων, κανένας αμυντικός πόλεμος δεν μπορεί να νικήσει, κι αυτό είναι κάτι που κανείς κοινός νους δεν μπορεί να αρνηθεί.

Πλάι σε αυτή την πολιτική ρήξης παρασιτεί και η λογική της ενσωμάτωσης, πολύ πιο ύπουλη και υπόγεια. Πρόκειται για ολόκληρη την ρητορική που θέλει μια 'αλληλέγγυα οικονομία' να συνυπάρχει με τη ζούγκλα της εκμετάλλευσης του σήμερα, να δημιουργεί 'εναλλακτικά', 'αλληλέγγυα', 'ελεύθερα' ή 'κοινωνικά' κομμάτια χώρου και χρόνου χωρίς να τονίζει τα όριά τους, χωρίς να βλέπει τους ριζοσπαστικούς εργατικούς αγώνες ως απαραίτητο οργανικό κομμάτι ολοκλήρωσης του προτάγματός τους, χωρίς να συνειδητοποιεί ούτε στιγμή ότι η πιο βολική λύση στην καπιταλιστική κρίση ήταν, είναι και θα είναι οι εργαζόμενοι να μοιράσουν την φτώχεια τους, να αρκεστούν στα λίγα και να 'ξανα-ανακαλύψουν' τις χαρές της ζωής 'χωρίς ευρώ'. Η άρνηση της πραγματικότητας αποτελεί την άλλη πλευρά του νομίσματος της αποδοχής της. Ασφαλώς και το τέλος των ολιστικών αφηγήσεων που πολλοί ευαγγελίζονται, το τέλος του σιδηρού παραπετάσματος ή της σοσιαλδημοκρατικής προοδευτικής προοπτικής έχει βάλει εδώ ανεξίτηλα τη σφραγίδα του. Αυτό που υποβόσκει όμως, βγάζει μάτι και στον πιο απλό παρατηρητή· ότι ακριβώς καμία ανάγκη των 'από-τα-κάτω' δεν μπορεί να ικανοποιηθεί σε αυτό το πλαίσιο χωρίς να 'παρέχει' κάποιος 'από-τα-πάνω΄. Με απλά λόγια, είτε όσοι βολεύονται σε παρόμοια εγχειρήματα και πρακτικές δεν έχουν πραγματικά υλικές ανάγκες παρά μόνο ελεύθερο χρόνο, είτε η αλληλεγγύη που διακηρύσσουν είναι διαταξική μέχρι το κόκκαλο καθώς ανάμεσά τους κάποιοι δεν έχουν και κάποιοι που έχουν δίνουν στους πρώτους.

Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός μόνο αν αυτός ο κόσμος έρθει πάνω-κάτω, με κανέναν άλλο τρόπο. Η δική μας θέση είναι ότι αυτός ο κόσμος θα έρθει πάνω-κάτω μόνο όταν ο αγώνας για να γίνουμε οι κυρίαρχοι του πλούτου και των μέσων που τον παράγουν, δηλαδή ο αγώνας για την αυτοδιαχείριση, γίνει ο κεντρικός αγώνας της τάξης μας και θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας γι' αυτό. Ο αγώνας της Βιο.με., είτε το θέλουμε είτε όχι, ανοίγει το δρόμο και τώρα, σύντροφοι και συναγωνιστές, όλα παίζονται.

ΚΙΝΗΣΗ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗΣ & ΑΥΤΟΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

Θεσσαλονίκη, 11/10/2012